Islam en ‘slavernij’ deel 3

Dit onderwerp is misschien wel het meest misbruikt door de orientalisten in hun pogingen het geloof van de islamitische jongeren aan het wankelen te brengen. In de Romeinse wereld was de slaaf meer een meubelstuk dan een menselijk wezen. Hij had geen enkel recht maar wel een groot aantal plichten en taken. De slaven waren prijsgemaakt in oorlogen die uit geen enkel nobel principe op touw gezet waren, maar uitsluitend om andere volken in slavernij te voeren. Deze oorlogen werden gevoerd om het de Romeinen mogelijk te maken hun luxe, decadente leven te leiden, te zwelgen in overdadig voedsel, zich te wentelen in warme en koude baden en zich over te geven aan seksuele uitspattingen.

Zo waren de omstandigheden voor de slaaf voordat de islam op het toneel verscheen. Met de komst van de Islam werden de menselijke rechten van de slaaf verkondigd. De meesters werden met betrekking tot hun slaven verteld; “Jullie zijn verwant aan elkaar”.

De heilige profeet (vrede en zegeningen zij met hem) voegde hieraan toe; “Niemand van jullie moet zeggen dit is mijn slaaf en dit is mijn slavin; je moet zeggen dit is mijn man en dit is mijn vrouw”. Op deze uitspraak beriep AbuHuraira zich toen hij een man zag die op zijn paard reed terwijl zijn slaaf achter het paard te voet ging. Hij zei de man; “laat hem achter je op het paard zitten, want is hij niet je broeder en is zijn ziel niet gelijk aan de jouwe?”.

De islam moedigde het vrijlaten van de slaven aan. De heilige profeet (vrede en zegeningen zij met hem) zelf gaf al zijn slaven de vrijheid. Zijn medestanders, AbuBakr voorop, volgden hem hierin. Hij gaf grote sommen geld uit om slaven vrij te kopen van hun meesters, de afgod vereerders van de Quraish. Ook werden publieke gelden besteed om slaven vrij te kopen.

Yahya bin Saeed zegt; “Umar ibn Abdul Aziz stuurde mij naar Afrika om zakaat op te halen. Ik haalde het geld op en zocht toen naar armen, die waren er echter niet, dus kocht ik een slaaf die ik de vrijheid gaf”.

De heilige profeet (vrede en zegeningen zij met hem) kocht slaven vrij die zich verdienstelijk maakten voor de islam. Ook kon men door een slaaf vrij te kopen vergiffenis voor bepaalde zonden (bijvoorbeeld het verbreken van het vasten) krijgen. Vooral hierdoor nam het vrijkopen van slaven grote vormen aan. Een van de misdaden die men goed kon maken met het vrijkopen van een slaaf was het doden van een gelovige bij vergissing. “En wie onopzettelijk een gelovige doodt, hij stelle een slaaf in vrijheid en betaalt bloedgeld aan de familie (van de vermoorde)”.

De moslims wilden de zegeningen van God winnen door slaven in vrijheid te stellen. Een andere manier waarop de islam de slaven bevrijdde was het verschijnsel dat slaven een geschreven verklaring kochten van hun meester waarmee ze zichzelf feitelijk vrijkochten. Beide partijen moesten overeenstemming vinden over de hoogte van het bedrag. In gevallen van blijvend verschil kon de slaaf een gerechtelijk uitspraak vragen over de hoogte van het te betalen bedrag. Met deze instelling genaamd Mukatabah, maakte de islam de weg vrij voor de slaven zelf om actief te proberen de vrijheid te verkrijgen. Vanaf het moment dat de slaaf het aanbod deed zich vrij te kopen hoefde hij geen vergelding te duchten van zijn baas, noch kon die laatste het aanbod zonder meer afwijzen. De islamitische wetten stonden daar garant voor, de slaaf kon na vrijkoping bij zijn meester blijven werken voor een vastgesteld loon. Als dat niet mogelijk was, voorzag de regering in zijn onderhoud tot hij elders een broodwinning had.

Ditzelfde gebeurde in Europa na 1400, 7 eeuwen later. Maar het meest onderscheidende kenmerk van de islam, dat we nergens elders vinden als het om slavernij gaat, is dat de slaven dus kennelijk in bepaalde situaties financiële ondersteuning van de regering konden krijgen. Dit toont wel goed aan welk belang de islam had bij de vrijlating van slaven. En dit alles uitsluitend om God terwille te zijn, zonder enig winstbejag. Het Koranvers dat het gebruik van armenbelasting beschrijft zegt; “Zakaat is alleen voor de armen en de behoeftigen, en de mensen die het ophalen en de vrijkoopsom van gevangen”. Hier legt de Koran dus vast dat de armenbelasting gebruikt kan worden voor het helpen van slaven die zich vrij willen kopen, maar niet over voldoende middelen beschikken. De islam zorgde met deze twee instellingen voor grote veranderingen in de geschiedenis van de slavernij. Er werd een sprong van eeuwen vooruit gemaakt. Voor het eerst in geschiedenis van de mensheid werden geheel nieuwe elementen geïntroduceerd bij het beschermen van de positie van de slaaf.

Toen de islam zijn intrede deed kwam slavernij in de gehele wereld voor als een erkende sociaaleconomische factor. Er was toen niemand te vinden die zich tegen het verschijnsel keerde. Het brengen van verandering in slavernij kon dus niet anders dan door middel van een langdurig proces, fase voor fase. Zo zien we bijvoorbeeld ook dat het verbod op drankgebruik niet in één keer werd ingesteld maar, omdat drankgebruik een wijdverspreid verschijnsel was, stap voor stap werd doorgevoerd. Slavernij lag bovendien nog veel gevoeliger. Het was diep geworteld in de sociale structuur en in de psychologie van de mensen, het had verregaande economische complicaties en was algemeen geaccepteerd. In dit licht moeten we ook zien hoe de islam weliswaar de slavernij niet expliciet verbood, maar wel stappen ondernam die het Westen 7 eeuwen later pas nam. Ook verhinderden de vele oorlogen een expliciete ban van slavernij. Op bladzijde 2273 van de Historische Encyclopedie “Universele wereldgeschiedenis” lezen we dat in het jaar 599 de Romeinse Keizer Marius, gemotiveerd door zijn liefde voor de economie, weigerde enkele miljoenen slaven die in oorlogen buitgemaakt waren vrij te laten kopen. Hij liet ze zonder uitzondering vermoorden. In deze omstandigheden, dus dat de vijand net als de Romeinse keizer krijgsgevangen ter plekke vermoord of hen maande tot slavernij, was het niet mogelijk voor de moslims om alle gevangenen die hen in handen vielen vrij te laten. Dit zou een aanmoediging voor de vijand zijn in de strijd want voor hen werden de risico’s veel kleiner.

Enkele voorbeelden uit het leven van de profeet(vrede en zegeningen zij met hem) en zijn trouwe metgezellen (vrede zij met hen allen) ; de profeet (vrede en zegeningen zij met hem) ging zover om zijn nicht Zainab in huwelijk te geven aan zijn ex-slaaf Zaid. Door deze daad stelde profeet (vrede en zegeningen zij met hem) het voorbeeld dat een slaaf kon opklimmen tot het niveau van een Qureishite hoofdman vanuit de nederige positie waarin hij door zijn wrede medemens was beland. Maar ook dit was niet voldoende voor de islam. Slaven konden opklimmen tot de positie van militaire voorman en legerleider. Toen de profeet (vrede en zegeningen zij met hem) een leger uitzond dat bestond uit zijn naaste medewerkers vertrouwde hij de leiding van het leger toe aan Zaid, een slaaf. Na de dood van Zaid benoemde hij zijn zoon Osama als leider van dit leger. Een slaaf kon zelfs de hoogste positie in de islamitische staat bereiken.

Toen Omar met het probleem van zijn opvolging zat, zei hij; “was Salim, de slaaf van AbuHuzaifa nog in leven, dan had ik hem als kalief benoemd”.

In dit opzicht ging de heilige profeet (vrede en zegeningen zij met hem) zover zijn volgers op te dragen; “Gehoorzaam de orders van jullie leiders hoewel de man die als leider boven jullie is aangesteld een negerslaaf kan zijn met kroeshaar, mits hij Gods wetten op jullie toepast”.

We moeten ons niet in laten pakken door de mooie namen. De Franse Revolutie in Europa en Lincoln in Amerika, banden de slavernij uit en vroegen de volkeren op de hele wereld er een einde aan te make. Dit bleven niet meer dan mooie woorden. Werd de slavernij toen echt uitgebannen? Hoe noem je dat wat de Fransen bijvoorbeeld in Algerije tot in 1960 deden? In welke andere termen dan slavernij kunnen we de misdaden beschrijven van de Amerikanen tegen de negers in hun land, de misdaden van de Engelsen tegen de gekleurden in Zuid-Afrika? Is slavernij niet ook de onderwerping van het ene land aan het andere? We kunnen zaken maar beter de naam geven die ze verdienen. Aan de oppervlakte wordt het onrecht bedekt met mooie benamingen als vrijheid, gelijkheid en broederschap, onder deze dekmantel vinden de meest verwerpelijke misdaden plaats.

De islam is altijd zeer eerlijk geweest over zijn principes en doelen. Hij vertelde de mensen op eerlijke wijze, in duidelijke en ondubbelzinnige termen wat hij dacht van slavernij. De beschaving van de moderne tijd is in het geheel niet duidelijk. Enerzijds pleit het Westen voor gelijkheid, maar koloniseert het andere landen, hetgeen is gebeurd in de 19 en 20ste eeuw na afschaffing van de slavernij. Enerzijds pleit het Westen voor broederschap, anderzijds tot ver in de 20ste eeuw stond er op borden in openbare hotels en gebouwen in Amerika het volgende; “Honden en zwarten niet toegestaan” en “Alleen voor blanken”. Daarentegen wordt de islamitische vrijwillige, ideële, respectvolle en genereuze behandeling van de slaven 13 eeuwen eerder, en zijn verklaring dat de slavernij hooguit een tijdelijke levensconditie is – beschouwd door de orientalisten – als achterlijk, reactionair en barbaars. De behandeling van de zwarten in Europa en het Westen spreekt voor zich.

Zelfs tot ver in de 18e eeuw mochten zwarte christenen als slaaf worden gehouden in Frankrijk. Tevens was het pas veel later dat de eerste zwarte mannen, blanke vrouwen mochten huwen. Als tegenpool van dit verhaal over het lot van de donkere mens in Europa en Amerika zien we het verhaal van een Parsi-slaaf die Omar (nota bene de leider van alle moslims) bedreigde met moord. Omar zei niets tegen de slaaf hoewel hij wist waar de slaaf op uit was. De slaaf werd niet gevangen gezet, noch uit het land verbannen, terwijl de ‘vrije’ donkere burger in Amerika werd onthouden om gebruik te maken van openbare gelegenheden tot ver in de 20ste eeuw.[1]

[1] Mohammed Kutub, islam de onbegrepen leefwijze, 27-54.